KRÓTKA OCENA GMINY

Oświata w Michałowicach, która dla potrzeb raportu określana jest wskaźnikami wg. przyjętej metodologii, generalnie plasuje Gminę na średnim poziomie na tle grupy porównawczej. Paradoksalnie – te elementy systemu, które wprowadzone są w celu wspierania uczniów i podnoszenia jakości kształcenia, jednocześnie działają negatywnie na wskaźniki, które opisują efektywność wydatkowania środków finansowych. Co to oznacza?

Klasy, do których uczęszcza 22 uczniów są droższe niż klasy do których uczęszcza 28 uczniów. Zatrudnieni w szkołach logopedzi i terapeuci pomagają uczniom w przezwyciężaniu trudności, ale stanowią dodatkowy wydatek, niewymagany przepisami prawa. Podział klas 22 osobowych na grupy na lekcjach języków obcych pomaga dostosować proces kształcenia do indywidualnych potrzeb uczniów, ale powoduje także zwiększenie liczby godzin nauczycieli, a co za tym idzie wzrost kosztów. Miało to bezpośrednie przełożenie na średnie wyniki egzaminów ośmioklasisty zarówno z języka polskiego jak i z matematyki, w których to poziomie wskaźników Gmina Michałowice jest ciągle zdecydowanie w czołówce grupy porównawczej. 

Na tle grupy porównawczej występuje spadek wskaźnika skolaryzacji przedszkolnej oraz wskaźnika skolaryzacji szkolnej. W szczególności należy zwrócić uwagę na współczynnik skolaryzacji szkolnej, którego wartość w latach 2022-2024 wzrosła do 99,8% (w latach 2021-2023 wynosił 98,5%), jednak na wykresie pojawia się z wartością malejącą, gdyż lata 2016-2024, a szczególnie 2020-2024 to okres dynamicznej zmiany liczby uczniów w szkołach wynikającej z obniżenia, a później podwyższenia wieku szkolnego. To okres, kiedy liczba uczniów w poszczególnych klasach (rocznikach) zależała nie tylko od liczby osób urodzonych w roczniku, ale również od decyzji podjętych przez rodziców przed ośmioma laty, o rozpoczęciu przez dziecko nauki jako 6- lub 7-latek. Różny odsetek uczniów, którzy rozpoczęli naukę wcześniej lub później sprawił, że różne były liczby uczniów w klasach (rocznikach). Były gminy, w których rodzice masowo odraczali naukę 6-latków, były też takie, w których większość z nich posyłała sześciolatki do szkoły. W roku szkolnym 2023/2024 w ósmej klasie był "niepełny" rocznik uczniów, którzy nie rozpoczęli nauki jako 6-latki. Natomiast przez dwa poprzednie lata ósme klasy liczyły po niemal półtora rocznika. 

W przypadku Michałowic, liczba uczniów ósmych klas w roku szkolnym 2023/2024 bardziej różniła się od liczności typowego rocznika uczniów, niż w innych gminach z grupy porównawczej. Innymi słowy, do klasy ósmej w tym roku uczęszczał mniejszy odsetek uczniów z rocznika. 

Zróżnicowanie decyzji podejmowanych przez rodziców sprawiło, że w różnym tempie zmieniały się liczby uczniów w szkołach podstawowych. Tam, gdzie dzieci rozpoczęły naukę wcześniej - opuściły już szkoły podstawowe, tam, gdzie rodzice zatrzymali je w domach - uczęszczały nadal do szkół podstawowych. Naturalną konsekwencją rozchwiania liczby uczniów w szkołach była zmienność współczynników skolaryzacji dla poszczególnych etapów edukacyjnych.

Odnośnie średniej wielkości oddziału przedszkolnego (17-osobowe - średnia dla placówek publicznych i niepublicznych), zwrócić należy uwagę, iż jest to bardzo korzystne dla rodzica i przedszkolaka, ale jednocześnie kosztowne dla gminy. 

W niniejszej analizie wskaźnik E5 obrazuje ekonomiczny aspekt wielkości oddziałów (grup przedszkolnych). Innymi słowy, za optymalne przyjęto oddziały 25-osobowe (w większości przypadków mała liczność oddziałów spowodowana jest malejącą liczbą dzieci uczęszczających do placówek). Mniejsza i malejąca wielkość oddziałów sprawia, że gmina lokuje się odpowiednio w lewej i dolnej części wykresu. W przypadku świadomie prowadzonej polityki przez Gminę Michałowice, uwzględniającej takie wielkości oddziałów, lokalizacja tego wskaźnika w lewej i dolnej części wykresu obrazuje preferencyjne, aczkolwiek kosztowniejsze dla Gminy, warunki w placówkach wychowania przedszkolnego. Tak prowadzona polityka przekłada się (aczkolwiek jest jedynie składową) na wskaźniki w zakresie finansowania oświaty. Dane wskazują na wzrost (średnich z trzech lat) wydatków bieżących liczonych na 1 ucznia jak i na 1  przedszkolaka, jaki nastąpił w latach 2022-2024 w stosunku do średniej 3-letniej z lat ubiegłych. Niewątpliwie wzrost jest skutkiem szczególnie dużej - 30% podwyżki wynagrodzenia dla nauczycieli jaka miała miejsce w 2024 r.